Een goede vertering begint in de mond
Een goede spijsvertering is essentieel voor onze gezondheid, want het zorgt ervoor dat ons lichaam de voedingsstoffen binnenkrijgt die het nodig heeft om optimaal te kunnen functioneren. Veel mensen beseffen echter niet dat een goede spijsvertering al begint in de mond. In deze blog lees je wat het belang is van een goede speekselproductie en waarom het belangrijk is om goed te kauwen en te eten in rust.
De aanmaak van speeksel
Je kent vast wel de uitdrukking ‘het water loopt je in de mond’. Als je aan lekker eten denkt of het ziet, krijgen je speekselklieren via je hersenen het signaal om speeksel te gaan produceren. Per dag produceer je ongeveer 1 tot 1,5 liter speeksel. Speeksel heeft verschillende functies en bij onvoldoende aanmaak kunnen er problemen ontstaan.
Speeksel helpt om het voedsel vochtig te maken, zodat het makkelijk kan worden gekauwd en doorgeslikt. Het bevat ook belangrijke enzymen, zoals alfa-amylase en lipase, die een rol spelen in het afbreken van voedingsstoffen. Alfa-amylase begint al in de mond met de vertering van koolhydraten door zetmeel om te zetten in maltose, een eenvoudige suiker. Lipase helpt bij het afbreken van vetten. Deze enzymen zorgen ervoor dat de spijsvertering al in de mond wordt gestart en de maag en darmen worden voorbereid op de verdere vertering.
Speeksel is bovendien onmisbaar bij het neutraliseren van zuren in de mond en helpt tanden en kiezen te beschermen. Bij onvoldoende speeksel vormt zich sneller dan normaal tandplak. Speeksel bevochtigt het mondslijmvlies en ondersteunt de mondbarrière. De aanwezige enzymen en antimicrobiële stoffen zoals secretoir immunoglobuline A (sIgA) remmen bovendien de werking en groei van bacteriën en schimmels in de mond, waardoor mondinfecties kunnen worden voorkomen. Zoals je in onze vorige blog over het mondmicrobioom hebt kunnen lezen is het op afstand houden van pathogenen in de mond en het ondersteunen van een gezond microbioom van wezenlijk belang voor je gezondheid.
Zelfs de situatie waarin je je bevindt bepaalt de hoeveelheid en samenstelling van het speeksel dat je maakt. In rust geven de onderkaakspeekselklieren een beetje speeksel af. Als je gaat kauwen worden ook de oorspeekselklieren actief, neemt de speekselproductie toe en wordt het speeksel waterig. In stressvolle situaties worden ook de speekselklieren onder de tong geactiveerd, die een plakkerig speeksel afscheiden dat rijk is aan enzymen en sIgA, en helpt bij de verdediging tegen ongewenste micro-organismen.
De speekselaanmaak is te bevorderen door bewust te eten en goed te kauwen. Door zelf te koken en de tijd te nemen om te ruiken, te proeven en te eten zet je de speekselaanmaak actief in werking. Drink niet te veel water tijdens het eten, omdat dit het speeksel kan verdunnen en de effectiviteit van de spijsverteringsenzymen kan verminderen. Als je onvoldoende speeksel aanmaakt, kan het voedsel moeilijker worden afgebroken en mogelijk maagklachten, een opgeblazen gevoel en een vertraagde spijsvertering geven.
Het belang van goed kauwen
Goed kauwen, minimaal 15 tot 30 keer per hap, zorgt er voor dat het voedsel mechanisch wordt verkleind, het makkelijker de slokdarm in gaat en in kleinere stukken de maag bereikt. Minstens zo belangrijk is dat door goed en langer te kauwen het lichaam de tijd krijgt om extra speeksel aan te maken. Zoals je hierboven hebt kunnen lezen is dat gunstig voor je gebit en de afweer in de mond. Kauwen zorgt er ook voor dat je langzamer eet, waardoor je lichaam beter kan registreren wanneer je genoeg gegeten hebt. Op deze manier kan het bijdragen aan een bewuster eetpatroon en het beheersen van je gewicht. Daarnaast reinigt kauwen op een mechanische manier ook je gebit.
Eten in rust
In de moderne, vaak stressvolle wereld is het verleidelijk om snel te eten, onderweg of tijdens het werken. Toch is in rust eten essentieel voor een goede spijsvertering. Wanneer je ontspannen bent, bevindt je lichaam zich in de “rest-and-digest” modus, die onder meer zorgt voor een optimale productie van speeksel en enzymen die noodzakelijk zijn voor een goede vertering. Bovendien heeft het lichaam dan tijd en energie om bloed naar alle spijsverteringsorganen te pompen, om zo de spijsvertering te ondersteunen.
Het advies luidt dan ook om eerst te bewegen en daarna in alle rust te eten; maak bijvoorbeeld een wandeling en geniet daarna van je lunch, in plaats van deze tijdens het lopen te nuttigen.
Om te onthouden
- Enzymen in speeksel starten de spijsvertering al in de mond
- Speeksel heeft een belangrijke antimicrobiële werking en versterkt de mondbarrière
- Goed kauwen stimuleert de speekselproductie en reinigt mechanisch de tanden en kiezen
- Beweeg eerst en eet daarna in rust, zodat je lichaam kan focussen op de spijsvertering
- Door aandacht te besteden aan deze simpele gewoontes kun je je spijsvertering ondersteunen en klachten voor zijn
