Histamine en de darmen
In één van de vorige blogs heb je kunnen lezen wat histamine precies is en wat de waardevolle eigenschappen van deze stof zijn in ons lichaam. De balans tussen de aanmaak en afbraak van histamine is essentieel. Een overschot aan histamine wordt in verband gebracht met allerlei aandoeningen, zoals allergieën, histamine-intolerantie en ook maagdarmklachten. In deze blog duiken we dieper in de functie van histamine in de darmen en wat het betekent voor onze gezondheid.
De functie van histamine in de darmen
Histamine krijgen we binnen via de voeding, maar ook lichaamseigen immuuncellen, maagwandcellen, zenuwcellen of zelfs darmbacteriën kunnen histamine maken. Histamine wordt veelal intracellulair opgeslagen tot het moment dat een trigger bepaalt dat histamine vrijgezet moet worden. Triggers kunnen van allerlei aard zijn, zoals immunologische triggers (allergieën, infecties, ontstekingen), voeding, stress of fysieke prikkels.
In het maagdarmstelsel is histamine uitermate belangrijk voor een goed verloop van de spijsvertering. Histamine dat geproduceerd wordt door gespecialiseerde (enterochromaffine) cellen in de maagwand zorgt voor het afgeven van maagzuur door het maagslijmvlies. Dit ondersteunt de vertering en opname van voedingsstoffen. Een zuur milieu voorkomt bovendien de groei en doorgang van schadelijke micro-organismen in de maag. Als er genoeg maagzuur is, wordt de histamineproductie geremd via negatieve terugkoppeling. Deze zelfregulerende cyclus voorkomt de overproductie van maagzuur waardoor het maagslijmvlies beschermd wordt tegen schade. Voeding activeert de histamineproductie in de maag, waardoor er meer wordt vrijgegeven en de maagzuursecretie wordt gestimuleerd. Een tekort aan histamine kan leiden tot spijsverteringsproblemen, terwijl een overschot kan bijdragen aan maagzuurproblemen, reflux en gastritis.
Als respons op een indringer, zoals een schadelijke bacterie, kan het lichaam besluiten om mestcellen te triggeren om extra histamine vrij te geven. Histamine is in staat om een gepaste immuunreactie op gang te brengen en via een ontstekingsproces de bacterie te vernietigen. Te hoge histaminewaarden leiden echter tot overmatige ontstekingen, wat ook wel geassocieerd wordt met inflammatoire darmziekten en het prikkelbaar darmsyndroom (PDS).
Histamine bevordert daarnaast de darmmotiliteit, met andere woorden de snelheid waarmee voedsel zich door de darm beweegt. Een disbalans kan leiden tot constipatie of juist diarree, afhankelijk van de specifieke receptoren waar histamine op aangrijpt.
Histamine-intolerantie en darmgezondheid
Histamine is dus belangrijk, maar een disbalans (meestal een te hoog histaminegehalte) ligt vaak ten grondslag aan allerlei (darm)klachten. Dit heeft te maken met de aanmaak en met de afbraak van histamine. Enerzijds kunnen een verhoogde productie en aanhoudende triggers de histamine vrijzetting blijven stimuleren, anderzijds zorgt een verminderde afbraak van histamine ook voor een overschot.
Beide processen zie je gebeuren bij mensen met PDS, de ziekte van Crohn of Colitis Ulcerosa. Bij deze aandoeningen zijn vaak mestcellen en andere ontstekingscellen in de darmwand actief die veel histamine produceren. Wanneer histamine zich ophoopt kunnen klachten optreden, zoals buikpijn, diarree, een opgeblazen gevoel of misselijkheid. Daarnaast kan er een verminderde afbraak zijn van histamine, vanwege beschadigingen aan de darmwand bij inflammatoire darmaandoeningen. Het enzym di-amine oxidase (DAO) is verantwoordelijk voor de afbraak van histamine in de darmen en voorkomt dat het in de bloedbaan terecht komt. Door darmbeschadigingen staat de productie van dit enzym echter onder druk. Wanneer er sprake is van een lage DAO productie, is het van belang om de onderliggende oorzaak te achterhalen. De DAO productie kan zich na verloop van tijd weer herstellen.
Ook darmbacteriën kunnen histamine produceren. Bij inflammatoire ziekten en PDS worden histamine producerende darmbacteriën vaker in verhoogde aantallen aangetoond, door een dysbiotisch (verstoord) darmmicrobioom.
Histamine in balans houden
Teveel histamine geeft dus klachten. Maar histamine is in feite niet de oorzaak van het probleem. Histamine heeft een signaalfunctie en geeft aan dat er iets mis is met een onderliggend mechanisme.
Op verschillende manieren kan histamine in balans gebracht worden:
- Verminderen van histaminerijke voedingsmiddelen (zoals oude kaas, gefermenteerde producten, alcohol en bewerkte vleeswaren) en voedingsmiddelen die extra histamine vrijzetten (zoals ananas, chocolade, citrusvruchten, tomaten en aardbeien)
- Optimaliseren van de maagzuurproductie. Dit kan door minder voedingsmiddelen te eten die de maagzuurproductie remmen (zoals suikers, granen en zuivel). En let op bewust en juist gebruik van maagzuurremmers; deze beïnvloeden immers ook de histamineproductie.
- Nastreven van een gezond darmmicrobioom. Een diverse en evenwichtig darmmicrobioom kan helpen bij het reguleren van histamine. DAO, de histamineafbreker, wordt geproduceerd in de darm. En bovendien voorkomt balans in het microbioom een overschot aan histamine producerende darmbacteriën.
- Histamine-afbraak ondersteunen. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan DAO (zoals spinazie, eieren en vis) kunnen helpen bij de afbraak van histamine. Ook supplementen met DAO-enzymen kunnen nuttig zijn voor mensen met een intolerantie.
- Stress verminderen. Chronische stress kan de afgifte van histamine verhogen en ontstekingen in de darmen verergeren. Ontspanningstechnieken zoals meditatie, ademhalingsoefeningen en voldoende slaap kunnen helpen bij het verminderen van stress en het ondersteunen van een gezonde darmfunctie.
Om te onthouden
- Histamine is essentieel voor vele functies in het lichaam, waaronder een goede werking van het spijsverteringskanaal
- Balans tussen aanmaak en afbraak is cruciaal
- Darmgezondheid is essentieel, omdat het bijdraagt aan de productie van DAO, een enzym dat histamine afbreekt
- Teveel histamineproductie of te weinig afbraak kan darmklachten en ontstekingen geven
