Mondmicrobioom
We hebben al eerder gesproken over het microbioom: de verzameling van maar liefst 1,5 kilo genetisch materiaal van bacteriën, virussen, gisten, schimmels, parasieten en andere micro-organismen die in ons lichaam, met name in onze darmen, leven. Maar wist je dat ook onze mond een eigen microbioom heeft? De gezonde bacteriën in de mond spelen een belangrijke rol bij het beschermen van ons gebit, slijmvliezen en speeksel. Steeds vaker wordt een verband gelegd tussen verstoringen (dysbiose) in het mondmicrobioom en het ontstaan van (chronische) ziekten. In deze blog lees je er meer over.
De mond als poortwachter van het spijsverteringskanaal
De mondholte is het eerste orgaan dat in contact komt met voedsel, drank, ongewenste microben, allergenen en antigenen, nog voordat deze het spijsverteringskanaal of de luchtwegen bereiken. Het is dan ook geen verrassing dat de mond wemelt van bacteriën, die als een eerste verdedigingslinie fungeren en het lichaam beschermen tegen ongewenste invloeden. In de mond leven ongeveer 10 miljard bacteriën, verdeeld over meer dan 700 soorten. Deze komen voor op de lippen, tong, wangen, gehemelte, tanden, kiezen, tandvlees en in het speeksel. Eén milliliter speeksel bevat zelfs zo’n 100 miljoen bacteriën. Net als bij het darmmicrobioom is de samenstelling en diversiteit van het mondmicrobioom essentieel voor een goede gezondheid. Een gezond mondmicrobioom ondersteunt het slijmvlies in de mond, dat belangrijk is voor de speekselproductie. Speeksel bevat antimicrobiële stoffen zoals defensinen en sIgA, die een immunologische barrière vormen. Gunstige bacteriën helpen bovendien om schadelijke pathogenen te weren, zodat deze zich niet kunnen hechten of vermenigvuldigen in de mond.
Verstoringen in het mondmicrobioom
Een dysbiose in het mondmicrobioom, waarbij schadelijke bacteriën, schimmels of gisten de overhand krijgen, wordt in verband gebracht met aandoeningen zoals cariës, parodontitis, tandvleesontsteking en een slechte adem. De gevolgen beperken zich echter niet altijd tot de mond. Deze micro-organismen kunnen via speeksel of voedsel ook in de darmen terechtkomen en daar ontstekingen veroorzaken. Wondjes in de mond (bijvoorbeeld door te hard poetsen of tandheelkundige ingrepen) kunnen bovendien ziekmakende micro-organismen via de bloedbaan naar andere delen van het lichaam verspreiden, wat elders problemen kan veroorzaken. Een dysbiose in het mondmicrobioom wordt ook geassocieerd met darmziekten zoals de ziekte van Crohn, Colitis Ulcerosa en het prikkelbare darmsyndroom, maar ook steeds vaker met systemische aandoeningen zoals diabetes, hart- en vaatziekten en chronische ontstekingsziekten. Een gezonde mond is dus essentieel voor de algehele gezondheid.
Mondgezondheid
Het mondmicrobioom is een veerkrachtig systeem dat voortdurend wordt blootgesteld aan vreemde (voedings)stoffen en ziekteverwekkers, en telkens weer probeert de balans te vinden. Maar hoe kun je je mondmicrobioom actief ondersteunen en veerkrachtig houden? Hier zijn enkele tips:
- Zorg voor een goede mondhygiëne. Poets twee keer per dag met een tandpasta zonder chemische toevoegingen (zoals fluoride) die het microbioom kunnen verstoren. Kies liever een fluoridevrije tandpasta.
- Eet in alle rust en kauw goed. Goed kauwen stimuleert de speekselproductie en reinigt mechanisch de tanden en kiezen.
- Eet gevarieerd, met veel groenten en fruit. Vezels ondersteunen de groei van gunstige bacteriën.
- Vermijd suikerrijke voeding en vooral zoete drankjes, waarop bacteriën goed gedijen.
- Kies voor voeding rijk aan polyfenolen, zoals bessen, druiven, granaatappel, olijfolie, noten, chocolade en groene thee. Deze antioxidanten werken ontstekingsremmend, reguleren de bloedsuikerspiegel en helpen bij mondproblemen.
- Zorg voor een dieet rijk aan vitaminen en mineralen, en vul eventueel aan met supplementen.
Om te onthouden
- Het mondmicrobioom bevat miljarden bacteriën die ons beschermen tegen invloeden van buitenaf.
- Een verstoring in het mondmicrobioom kan leiden tot mondklachten, maar ook tot problemen in de darmen of elders in het lichaam.
- Goede mondhygiëne, gezonde voeding en voldoende kauwen ondersteunen een gezond mondmicrobioom.
