Overgewicht en het microbioom: hoe Firmicutes en Akkermansia je gewicht beïnvloeden

Ons darmmicrobioom – de verzameling bacteriën en micro-organismen in je darmen – speelt een grote rol in gewicht, vetverbranding en stofwisseling.
Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat bepaalde bacteriegroepen, zoals Firmicutes en Akkermansia muciniphila, invloed hebben op overgewicht, eetlust en ontstekingen.

In deze blog lees je wat de wetenschap hierover zegt, hoe deze bacteriën werken en hoe voeding en leefstijl kunnen helpen om je microbioom in balans te brengen.

Wat laten studies zien over het microbioom en overgewicht?

Het darmmicrobioom bestaat uit honderden verschillende soorten bacteriën. Twee groepen (fyla) domineren: Firmicutes en Bacteroidetes.
Samen maken ze tot wel 90% van alle bacteriën in de darm uit. De verhouding tussen deze twee groepen – de F/B-ratio – blijkt bij veel mensen met obesitas verstoord.

Belangrijkste bevindingen uit onderzoek:

• Een systematische review van 32 studies vond dat bij mensen met obesitas Firmicutes vaak significant verhoogd waren.
• Bij kinderen met overgewicht werd een vergelijkbare verschuiving gezien: meer Firmicutes, minder Bacteroidetes.
• In een Italiaanse studie bleken volwassenen met overgewicht lagere niveaus van Akkermansia muciniphila te hebben en een ongunstige verhouding tussen Firmicutes en Bacteroidetes.
• Ook in onderzoek uit Oekraïne nam het aantal Firmicutes toe en Bacteroidetes af naarmate de BMI steeg.

Hoe Firmicutes bijdragen aan gewichtstoename

Uit zowel dieronderzoek als humane studies blijkt dat Firmicutes een rol spelen in energieopname en vetopslag.

• Efficiëntere energie-extractie

Firmicutes kunnen complexe koolhydraten (vezels) efficiënter omzetten in energie. Dat betekent dat ze meer calorieën uit hetzelfde voedsel kunnen halen, wat op termijn kan bijdragen aan gewichtstoename.

• Korteketenvetzuren (SCFA’s)

Sommige Firmicutes produceren butyraat en andere SCFA’s. Die zijn nuttig voor de darmwand, maar een overmaat kan vetopslag bevorderen of de vetcelactiviteit beïnvloeden.

• Ontstekingen en darmbarrière

Een verhoogde F/B-ratio hangt samen met verhoogde darmpermeabiliteit (“lekke darm”) en laaggradige ontsteking. Dat kan het risico op insulineresistentie en gewichtstoename vergroten.

De rol van Akkermansia muciniphila

Akkermansia muciniphila is een slijm-etende bacterie die in de mucuslaag van de darmwand leeft. Ze wordt gezien als een “goede bacterie” die de barrièrefunctie van de darm ondersteunt en ontstekingen helpt verminderen.

Onderzoek laat zien dat Akkermansia:

• de mucuslaag versterkt en de darmwand beschermt;
• de insulinegevoeligheid verbetert;
• laaggradige ontstekingen vermindert;
• en een gezond vetmetabolisme ondersteunt.

Mensen met overgewicht, diabetes type 2 of metabool syndroom hebben in meerdere studies significant lagere niveaus van Akkermansia muciniphila.

Hoe kun je je microbioom verbeteren?

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat voeding en leefstijl een directe invloed hebben op de samenstelling van het microbioom.

• Vezelrijke voeding

Vezels uit groenten en fruit stimuleren de groei van gunstige bacteriën, waaronder Akkermansia. Uit een review in Nutrients (2020) blijkt dat een vezelrijke voeding de diversiteit van het microbioom en de stofwisseling aanzienlijk verbetert.

• Polyfenolen

Polyfenolen zijn bio-actieve stoffen uit o.a. uit bessen, groene thee en kruiden en voeden Akkermansia en verminderen ontstekingen. Ze helpen ook bij het verlagen van de F/B-ratio.

• Minder snelle suikers

Firmicutes groeien goed op geraffineerde suikers. Door deze te beperken, verbeter je de verhouding tussen Firmicutes en Bacteroidetes en stabiliseer je de bloedsuikerspiegel.

• Gefermenteerde voeding

Producten zoals zuurkool, kefir, kimchi of kombucha leveren natuurlijke probiotica. Ze kunnen Akkermansia en andere gunstige bacteriën stimuleren.

Om te onthouden

• De samenstelling van het microbioom speelt een grote rol bij overgewicht en vetopslag.
• Een teveel aan Firmicutes en te weinig Akkermansia muciniphila hangt samen met metabole ontregeling en ontstekingen.
• Je kunt je microbioom verbeteren door vezelrijke voeding, polyfenolen, minder suikers en gefermenteerde producten.
• Een gezonde darmflora helpt niet alleen bij gewichtsverlies, maar ondersteunt ook je algehele energie en weerstand.