Vetten: vriend of vijand?
Vetten in een negatief daglicht
In de jaren 50 was er een wetenschapper (Ancel Keys) die onderzoek deed naar zijn hypothese dat verzadigd vet de veroorzaker was van hart- en vaatziekten. De onderzoeker gebruikte data van 6 landen om zijn hypothese als juist aan te merken en liet data uit 16 landen die zijn hypothese onderuit zouden halen gemakshalve achterwege. Dit omstreden onderzoek werd echter wel de basis van grootschalige publieke voorlichtingscampagnes in je jaren 70 en 80. Vet was slecht en ‘light’ was goed.
Sinds de jaren 80 is onze vetinname drastisch verminderd én veranderd. Daar waar onze (over)grootouders nog ontbeten met in reuzel uitgebakken spek en eieren en in de winter de kaantjes op het fornuis pruttelden is het gros van de mensen nu gewend aan (plantaardige) margarine, vloeibare bakboter en magere vleeswaren.
Maar is dat allemaal wel zo gezond?
Juist sinds de jaren 70 en 80 zien we een enorme toename in niet alleen overgewicht en hart- en vaatziekten, maar ook in neurodegeneratieve aandoeningen zoals Alzheimer en Parkinson en een toename in kanker!
Een vrij recente studie uit 2021 toont aan dat verzadigd vet juist heel gezond is en vooral suikers de boosdoeners zijn van de enorme toename in overgewicht en hart- en vaatziekten.
Soorten vet
Er bestaan verschillende soorten vet en vet komt voor in zowel plantaardige als dierlijke voeding.
Verzadigde vetten zijn vetten die smelten bij kamertemperatuur, denk aan roomboter, reuzel, ossenwit en de vetten die van nature voorkomen in volle melk, volvette kaas en vet vlees.
Onverzadigde vetten zijn vetten die vloeibaar zijn, denk aan plantaardige oliën zoals olijfolie, kokosolie, zonnebloemolie en aan de vloeibare vetten van dierlijke oorsprong zoals visolie.
Transvetten zijn fabrieksmatig gefabriceerde vetten, bedoeld om voedsel langer houdbaar of smaakvoller te maken. Deze vetten wordt door ons lichaam niet herkend en kunnen gezondheidsklachten veroorzaken.
Vetzuren
Een vet, zowel verzadigd als onverzadigd, bestaat uit vetzuren. Deze vetzuren komen vrij als het vet tijdens de spijsvertering wordt ‘ontleed’ . Vetzuren zijn erg belangrijk voor de opbouw van cellen en weefsels in ons lichaam. Ons brein bestaat zelfs uit 60% uit vet! Maar denk ook aan onze lichaamseigen hormonen zoals oestrogeen of cortisol (stresshormoon), deze worden ook gemaakt uit vetzuren.
Cholesterol is ook een lichaamseigen stof die wordt gemaakt uit vetzuren. Ten onrechte wordt gedacht dat het eten van veel vetten cholesterol zou verhogen. Uit steeds meer onderzoeken blijkt echter dat juist suikers en laaggradige ontstekingen zorgen voor een hoog cholesterol. In vet zitten ook vier verschillende vitamines opgeslagen: A, D, E en K. Deze vitamines zijn onmisbaar voor het menselijk lichaam.
Onverzadigde vetzuren
Plantaardige oliën zijn vaak rijk aan het vetzuur linolzuur. Steeds meer onderzoeken tonen aan dat linolzuur in grote hoeveelheden ontstekingsbevorderend werkt. Een beetje linolzuur is niet slecht, maar omdat plantaardige oliën veel gebruikt worden binnen de voedingsmiddelenindustrie krijgen we door het eten van verpakt voedsel (koekjes, sauzen, soepen, kant-en-klaar maaltijden, diepvriespizza’s etc.) enorm veel linolzuur binnen.
Een gezond onverzadigd vetzuur is visolie, dit bevat veel ontstekingsremmende vetzuren EPA en DHA. Ook olijfolie en kokosolie bevatten veel ontstekingsremmende stoffen. In een ideale verhouding krijg je evenveel van beide binnen, maar in ons westerse voedingspatroon krijgen we soms wel 20 keer meer linolzuur binnen dan EPA/DHA.
Vriend of vijand?
In tegenstelling tot wat we altijd hebben geleerd zijn vetten niet onze vijand. Verzadigd vet zorgt niet voor een verhoogd risico op hoog cholesterol of hart- en vaatziekten, maar bevat vetzuren die nodig zijn voor opbouw van ons lichaam en lichaamseigen stoffen. Gezonde vloeibare vetten bevatten ontstekingsremmende stoffen die helpen je gezond te houden. En vetten bevatten belangrijke vitamines!
Vetten zijn dus absoluut niet onze vijand maar onze vriend!
